Wie vorher bemerkt, setzt § 219) das Jahr Ol. 110, 4, welches ein Gemeinjahr war, aber in der „neuen Oktaëteris“ ein Schaltjahr ist, und das Jahr Ol. 111, 1, welches als Schaltjahr
die Einführung des schen Zyklus auf etwa Ol. 110, 3, oder präziser bestimmt, zwischen Ol. 109, 3 bis 111, 1. Der Grund für die Abschaffung der „neuen Oktaëteris“ sei der gewesen, daß in den letzten 8 Jahren dieser Oktaëteris schon 3 oder 4 mal der 1. Hekat. auf den zweiten Neumond nach der Sonnenwende fiel. Vergleicht man aber s Ansätze des 1. Hekat. mit dem Datum der Neumonde (Taf. III unseres I. Bandes), so zeigt sich, daß das Vorausfallen auf den 2. Neumond schon früher, Ol. 102, 2 = 371 v. Chr. beginnt und bis 336 mindestens 10mal statt hatte. Demnach müßte, wenn dies der Grund zum Auflassen der „neuen Oktaëteris“ war, dieses System erheblich früher als 338 v. Chr. gefallen sein. Von den sonstigen Gründen sprechen folgende für die erwähnte Zeit: von den Inschriften (s. diese inkonstatiert wurde, in S. 407) ein Schaltjahr, während es aus der Kleruchenurkunde als Gemeinjahr nachgewiesen ist. Für das Jahr Ol. 109, 1 gibt die sche Oktaeteris noch ein richtiges Datum: nach Plutarch (Camill. 19) besiegte am Krimisosflusse die Karthager am 27. Thargelion, „gerade um den Anfang des Sommers kurz vor dem längsten Tage gegen Ende des Monats Thargelion“ (πρὸς τὰς τροπὰς ἤδη) (Timol. 27). Da nach Ol. 109, 2 mit dem 23. Juli 343 v. Chr. anfängt, liegt der 27. Tharg. etwa 32 Tage vor diesem Datum auf dem 21. Juni, 6 Tage vor der Sonnenwende; im schen Zyklus nach der Konstruktion von und würde sich der 22. resp. 21. Mai ergeben. Auf diese Argumente gestützt, glaubt , man habe Ol. 110, 1 oder 110, 4 (beide Jahre sind Schaltjahre) den Schaltmonat ausgelassen und sei, um das Vorfallen des Neujahrtags auf den 2. Neumond nach der Sonnenwende fernerhin unmöglich zu machen, auf die 19jährige Periode s übergegangen.
s Oktaëteris jedoch als Gemeinjahr erscheint. Im Jahre Ol. 108, 3 (= 346 v. Chr.) konnte der sche Zyklus noch nicht eingeführt sein, denn dieses Jahr ist in den Entwürfen dieses Zyklus von , und (s. obenDer von Ol. 110, 3 an akzeptierte 19jährige Zyklus ist mit S. 406 f.) nicht identisch. Während dort die Schaltfolge 3., 6., 8., 11., 14., 17., 19. war, ist diese umgeändert in 2., 5., 8., 11., 14., 16., 18.; diese gilt, wenn von der Epoche Ol. 110, 4 ausgegangen wird, dem 1. Jahr des 6. Zyklus; nimmt man Ol. 110, 3 als 1. Jahr, so verwandelt sich die Schaltfolge in 3., 6., 9., 12., 15., 17., 19. (s. unten den Entwurf des Zyklus). Die 4 Zusatztage, um den Zyklus auf 6940 Tage zu bringen, verteilt ziemlich willkürlich, so daß es in jedem Zyklus 3 Gemeinjahre mit 355 Tagen und einigemale ein Schaltjahr von 385 Tagen gibt. In dem früheren Entwürfe erscheinen nie 3 volle Monate nebeneinander, dagegen ist dies in dem neuen Zyklus der Fall (zwischen 2 hohlen oder zwischen 2 vollen Monaten). Als fester Punkt des Zyklus gilt die Nachricht s (Alexand. 31) über die Mondfinsternis, welche „im Boëdromion, um die Zeit, da die Mysterien in Athen begannen“, stattfand, und auf welche 11 Tage später die Schlacht bei Gaugamela folgte; nach einer anderen Stelle desselben Autors (Camill. 19) war die Schlacht am Boëdr. 5 v. E. (fünftletzten B.). Die attischen Mysterien fingen am 15. oder 16. Boëdr. an (s. oben S. 361), die Mondfinsternis fiel auf den Abend des 20. September 331 v. Chr.1
s Entwürfe des schen Zyklus (s. oben1) Nach meiner Rechnung (Spez. Kan. d. Finst. S. 184) Anfang der Verfinsterung 7h 33m, Mitte 9h 12m), Ende 10h 51m m. Zt. Arbela; die Mondfinsternis war zu Arbela dem ganzen Verlaufe nach sichtbar. Die Angabe [Fortsetzung der Fußnote]
s (III= Ol. 112, 2. Die Schlacht (von Arbela - Gaugamela) war also am 25. Boëdr. = 1. Oktober. Der 1. Hekat. des Jahres Ol. 112, 2 kommt daher auf den 8. oder 9. Juli 331 v. Chr. In den Entwürfen des S. 435) dagegen auf den 9. Juli, der historischen Forderung entsprechend. Letzteres Zutreffen verstärkte die Gründe s, die Einführung des schen Zyklus erst mit Ol. 112, 3 zuzulassen. Den Entwurf des modifizierten schen Zyklus, welcher nach längstens bis 127 v. Chr. ausgedehnt werden darf, setze ich weiter unten an.
schen Zyklus fällt der 1. Hekat. Ol. 112, 2 auf den 11. oder 12. Juli, in der Oktaëteris von (s. obenS. 407] ist es bei ein Schaltjahr). Die Schalteigenschaft dieses Jahres (Corp. Inscr. Att. II 1 no. 116) ist aber nicht sicher nachweisbar; zudem weist auf , De Chersones. 14 (vgl. Schol. III 88) hin; spricht dort von den bevorstehenden Hundstagen (diese beginnen mit dem 27. Juli, dem heliak. Aufgange des Sirius). Damals herrschte in Oreos noch , welcher im Skirophorion Ol. 109, 3 gestürzt wurde. Wenn der Skirophorion in den späten Juli fiel, konnte der 1. Hekat. Ol. 109, 4 erst Ende Juli oder Anfang August fallen. Allerdings ist ein so später Jahresanfang auch wieder bedenklich, denn das Neujahr wäre dann schon auf die zweite Numenie nach dem Solstiz gerückt (das erste Neulicht fällt 30. Juni, das zweite 30. Juli) und müßte einen Ausnahmefall darstellen. hat also die Annahme der schen Zeitrechnung in das Jahr vorher, Ol. 109, 3 (= 342 v. Chr.) gesetzt; von diesem Jahre, einem 15. des V. Zyklus, nimmt ein modifizierter Zyklus seinen Ausgang. Das Prinzip, welches dem modifizierten System zugrunde liegt, wurde schon (oben S. 418 f.) auseinandergesetzt: der Kalender soll durch die ihn redigierende Behörde ( versteht darunter das Priestertum) fortan so genau überwacht worden sein, daß ein Ausmerzen von einem Schaltmonate nicht mehr vorkam, sondern durch Unterdrückung eines Schalttages in jedem 4. oder
nimmt die Einführung eines modifizierten schen Zyklus gegen um 5 Jahre früher an. Die Annahme stützt sich — außer auf einige wenig beweisende Stellen bei , XII 36 (daß der 19jährige Zeitkreis allgemein bekannt war), 752 ( Verse über ), I 63 (Datum der Eroberung Trojas) — auf das Jahr Ol. 109, 4; dieses, in s Oktaëteris ein Gemeinjahr (als 6. Zyklusjahr), soll ein Schaltjahr gewesen sein und daher bereits in den schen Zyklus gehören (in diesem [s. oben[Anfang der Fußnote] 15, 7) „Monat Pyanepsion“ ist ein Fehler. Über das Datum der Schlacht vgl. , Mondzykl. 142, II 149; , Chronol. S. 449—456; (Hermes XXIII S. 526).
3. Zyklus vermieden wurde, da man hauptsächlich mit den Mondphasen in Übereinstimmung bleiben wollte. Während zwei bis drei Zyklen je 6940 Tage hatten, faßte ein darauf folgender nur 6939 Tage; der 1. Hekat. wich also im Laufe der Zeit von der S. 419). Allein die vielfach noch in später Zeit vorgekommenen Unordnungen des Kalenders sprechen gegen die vorausgesetzte Handhabung eines Prinzips. Die von angewendete Schaltung des 2., 5., 8., 11., 14., 16., 18. Jahres ist dieselbe wie bei seinem theoretischen Entwurf des schen Zyklus; sie kommt also mit der von für den modifizierten Zyklus angewendeten Schaltung (s. oben) überein. Daher läuft das julianische Datum des 1. Hekat. in beiden Systemen für die ersten Jahrhunderte nahe konform, die Abweichung tritt erst später auf. Die Ausmerztage treffen bis 84 v. Chr. in dem schen Zyklus für den 1. Hekat. auf die Jahre 337, 318, 299, 280, 261, 242, 223, 204, 185, 166, 147, 128, 109, 90 v. Chr.; die sonstige Anordnung der Jahreslängen innerhalb eines Zyklus ist etwas anders als in dem theoretischen Entwürfe, man wird sie aus der Vergleichung des folgenden modifizierten Zyklus mit dem theoretischen Schema oben S. 405 leicht feststellen können. Da dem Leser erwünscht sein wird, Prüfungen von Inschriften und Reduktionen gegebener griechischer Daten auf julianische sowohl nach wie nach vornehmen zu können, so gebe ich die Lage des 1. Hekat. in beiden Zyklen bis 84 v. Chr.; bis zu diesem Jahre deshalb, weil nach dann eine neue Form auftritt; der sche Zyklus hat indessen nach dem Begründer noch für spätere Zeit Geltung.
schen Lage ab, Mitte des 3. Jahrh. v. Chr. um 3 Tage, Mitte des 1. Jahrh. v. Chr. um 6 Tage (vgl. die TafelJulianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
109, 3 | 5 | 15 | 355 | Juli | 11 | ||||||
4 | 16* | 384 | Juni | 30 | |||||||
110, 1 | 17 | 354 | Juli | 19 | |||||||
2 | v. Chr. | 18* | 384 | „ | 8 | ||||||
5 | 19 | 3 | 355 | 338 | Juli | 27 | 19 | 354 | „ | 27 | |
6 | 1 | 4 | 354 | 337 | „ | 16 | 6 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 111, 1 | 384 | 336 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 2 | 354 | 335 | „ | 24 | 3 | 354 | „ | 24 | ||
4 | 3 | 354 | 334 | „ | 13 | 4 | 355 | „ | 13 | ||
5* | 4 | 384 | 333 | „ | 1 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 112, 1 | 354 | 332 | „ | 20 | 6 | 354 | „ | 21 | ||
7 | 2 | 355 | 331 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 10 | ||
8* | 3 | 384 | 330 | Juni | 29 | 8* | 384 | Juni | 29 | ||
9 | 4 | 354 | 329 | Juli | 17 | 9 | 354 | Juli | 17 |
Julianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
6 | 10 | 113, 1 | 354 | 328 | Juli | 6 | 6 | 10 | 355 | Juli | 6 |
11* | 2 | 385 | 327 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 26 | ||
12 | 3 | 354 | 326 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 15 | ||
13 | 4 | 354 | 325 | „ | 3 | 13 | 354 | „ | 3 | ||
14* | 114, 1 | 384 | 324 | Juni | 22 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 2 | 354 | 323 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 11 | ||
16* | 3 | 384 | 322 | Juni | 30 | 16* | 384 | „ | 1 | ||
17 | 4 | 355 | 321 | Juli | 18 | 17 | 354 | „ | 19 | ||
18* | 115, 1 | 384 | 320 | „ | 8 | 18* | 384 | „ | 8 | ||
19 | 2 | 354 | 319 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 27 | ||
7 | 1 | 3 | 355 | 318 | „ | 16 | 7 | 1 | 355 | „ | 16 |
2* | 4 | 384 | 317 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 116, 1 | 354 | 316 | „ | 24 | 3 | 354 | „ | 24 | ||
4 | 2 | 354 | 315 | „ | 13 | 4 | 354 | „ | 13 | ||
5* | 3 | 384 | 314 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 4 | 354 | 313 | „ | 20 | 6 | 354 | „ | 20 | ||
7 | 117, 1 | 354 | 312 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 2 | 385 | 311 | Juni | 28 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 3 | 354 | 310 | Juli | 18 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 4 | 354 | 309 | „ | 6 | 10 | 354 | „ | 5 | ||
11* | 118, 1 | 385 | 308 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 24 | ||
12 | 2 | 354 | 307 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 13 | ||
13 | 3 | 354 | 306 | „ | 4 | 13 | 355 | „ | 2 | ||
14* | 4 | 384 | 305 | Juni | 22 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 119, 1 | 355 | 304 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 2 | 384 | 303 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17* | 3 | 354 | 302 | „ | 20 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 4 | 384 | 301 | „ | 8 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 120, 1 | 354 | 300 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
8 | 1 | 2 | 354 | 299 | „ | 16 | 8 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 3 | 384 | 298 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 4 | 354 | 297 | „ | 23 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 121, 1 | 355 | 296 | „ | 12 | 4 | 355 | „ | 12 | ||
5* | 2 | 384 | 295 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 3 | 354 | 294 | „ | 21 | 6 | 354 | „ | 21 | ||
7 | 4 | 355 | 293 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 122, 1 | 384 | 292 | Juni | 29 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 2 | 354 | 291 | Juli | 18 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 3 | 354 | 290 | „ | 7 | 10 | 355 | „ | 6 | ||
11* | 4 | 384 | 289 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 123, 1 | 354 | 288 | Juli | 14 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 2 | 355 | 287 | „ | 3 | 13 | 354 | „ | 3 | ||
14* | 3 | 384 | 286 | Juni | 23 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 4 | 354 | 285 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 124, 1 | 384 | 284 | Juni | 30 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 2 | 355 | 283 | Juli | 19 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 3 | 384 | 282 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 8 | ||
19 | 4 | 354 | 281 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
9 | 1 | 125, 1 | 354 | 280 | „ | 16 | 9 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 2 | 385 | 279 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 3 | 354 | 278 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 24 |
Julianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
9 | 4 | 125, 4 | 354 | 277 | Juli | 13 | 9 | 4 | 354 | Juli | 12 |
5* | 126, 1 | 384 | 276 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 2 | 354 | 275 | „ | 21 | 6 | 355 | „ | 20 | ||
7 | 3 | 354 | 274 | „ | 10 | 7 | 354 | „ | 10 | ||
8* | 4 | 384 | 273 | Juni | 28 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 127, 1 | 355 | 272 | Juli | 17 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 2 | 354 | 271 | „ | 7 | 10 | 354 | „ | 6 | ||
11* | 3 | 384 | 270 | Juni | 26 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 4 | 354 | 269 | Juli | 14 | 12 | 354 | Juli | 13 | ||
13 | 128, 1 | 355 | 268 | „ | 3 | 13 | 355 | „ | 2 | ||
14* | 2 | 384 | 267 | Juni | 23 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 3 | 354 | 266 | Juli | 12 | 15 | 355 | Juli | 11 | ||
16* | 4 | 384 | 265 | Juni | 30 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 129, 1 | 354 | 264 | Juli | 19 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 2 | 384 | 263 | „ | 8 | 18* | 384 | „ | 8 | ||
19 | 3 | 355 | 262 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 27 | ||
10 | 1 | 4 | 354 | 261 | „ | 16 | 10 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 130, 1 | 384 | 260 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 2 | 354 | 259 | „ | 24 | 3 | 354 | „ | 24 | ||
4 | 3 | 354 | 258 | „ | 13 | 4 | 355 | „ | 13 | ||
5* | 4 | 384 | 257 | „ | 1 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 131, 1 | 354 | 256 | „ | 20 | 6 | 354 | „ | 21 | ||
7 | 2 | 355 | 255 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 10 | ||
8* | 3 | 384 | 254 | Juni | 29 | 8* | 384 | Juni | 29 | ||
9 | 4 | 354 | 253 | Juli | 17 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 132, 1 | 354 | 252 | „ | 6 | 10 | 354 | „ | 6 | ||
11* | 2 | 385 | 251 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 3 | 354 | 250 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 4 | 354 | 249 | „ | 3 | 13 | 354 | „ | 2 | ||
14* | 133, 1 | 384 | 248 | Juni | 22 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 2 | 354 | 247 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 3 | 384 | 246 | Juni | 30 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 4 | 355 | 245 | Juli | 18 | 17 | 354 | Juli | 18 | ||
18* | 134, 1 | 384 | 244 | „ | 8 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 2 | 354 | 243 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
11 | 1 | 3 | 355 | 242 | „ | 16 | 11 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 4 | 384 | 241 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 135, 1 | 354 | 240 | „ | 24 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 2 | 354 | 239 | „ | 13 | 4 | 354 | „ | 12 | ||
5* | 3 | 384 | 238 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 4 | 354 | 237 | „ | 20 | 6 | 355 | „ | 19 | ||
7 | 136, 1 | 354 | 236 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 2 | 385 | 235 | Juni | 28 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 3 | 354 | 234 | Juli | 18 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 4 | 354 | 233 | „ | 6 | 10 | 354 | „ | 5 | ||
11* | 137, 1 | 385 | 232 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 24 | ||
12 | 2 | 354 | 231 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 13 | ||
13 | 3 | 354 | 230 | „ | 4 | 13 | 355 | „ | 2 | ||
14* | 4 | 384 | 229 | Juni | 22 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 138, 1 | 355 | 228 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 2 | 384 | 227 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 30 |
Julianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
11 | 17 | 138, 3 | 354 | 226 | Juli | 20 | 11 | 17 | 354 | Juli | 19 |
18* | 4 | 384 | 225 | „ | 8 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 139, 1 | 354 | 224 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
12 | 1 | 2 | 354 | 223 | „ | 16 | 12 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 3 | 384 | 222 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 4 | 354 | 221 | „ | 23 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 140, 1 | 355 | 220 | „ | 12 | 4 | 355 | „ | 12 | ||
5* | 2 | 384 | 219 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 3 | 354 | 218 | „ | 21 | 6 | 354 | „ | 21 | ||
7 | 4 | 355 | 217 | „ | 9 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 141, 1 | 384 | 216 | Juni | 29 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 2 | 354 | 215 | Juli | 18 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 3 | 354 | 214 | „ | 7 | 10 | 355 | Juli | 6 | ||
11* | 4 | 384 | 213 | Juni | 25 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 142, 1 | 354 | 212 | Juli | 14 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 2 | 355 | 211 | „ | 3 | 13 | 354 | „ | 3 | ||
14* | 3 | 384 | 210 | Juni | 23 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 4 | 354 | 209 | Juli | 11 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 143, 1 | 384 | 208 | Juni | 30 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 2 | 355 | 207 | Juli | 19 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 3 | 384 | 206 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 8 | ||
19 | 4 | 354 | 205 | „ | 27 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
13 | 1 | 144, 1 | 354 | 204 | „ | 16 | 13 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 2 | 385 | 203 | „ | 5 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 3 | 354 | 202 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 24 | ||
4 | 4 | 354 | 201 | „ | 13 | 4 | 354 | „ | 12 | ||
5* | 145, 1 | 384 | 200 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 2 | 354 | 199 | „ | 21 | 6 | 355 | „ | 20 | ||
7 | 3 | 354 | 198 | „ | 10 | 7 | 354 | „ | 10 | ||
8* | 4 | 384 | 197 | Juni | 28 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 146, 1 | 355 | 196 | Juli | 17 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 2 | 354 | 195 | „ | 7 | 10 | 354 | „ | 6 | ||
11* | 3 | 385 | 194 | Juni | 26 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 4 | 354 | 193 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 13 | ||
13 | 147, 1 | 355 | 192 | „ | 4 | 13 | 355 | „ | 2 | ||
14* | 2 | 384 | 191 | Juni | 24 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 3 | 354 | 190 | Juli | 13 | 15 | 354 | Juli | 11 | ||
16* | 4 | 384 | 189 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 29 | ||
17 | 148, 1 | 354 | 188 | „ | 20 | 17 | 354 | Juli | 18 | ||
18 | 2 | 384 | 187 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 3 | 355 | 186 | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
14 | 1 | 4 | 354 | 185 | „ | 17 | 14 | 1 | 355 | „ | 14 |
2* | 149, 1 | 384 | 184 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 2 | 354 | 183 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 3 | 354 | 182 | „ | 14 | 4 | 355 | „ | 12 | ||
5* | 4 | 384 | 181 | „ | 2 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 150, 1 | 354 | 180 | „ | 21 | 6 | 354 | „ | 20 | ||
7 | 2 | 355 | 179 | „ | 10 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 3 | 384 | 178 | Juni | 30 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 4 | 354 | 177 | Juli | 18 | 9 | 354 | Juli | 16 | ||
10 | 151, 1 | 354 | 176 | „ | 7 | 10 | 355 | „ | 5 |
Julianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
14 | 11* | 151, 2 | 385 | 175 | Juni | 26 | 14 | 11* | 384 | Juni | 25 |
12 | 3 | 354 | 174 | Juli | 16 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 4 | 354 | 173 | „ | 4 | 13 | 354 | „ | 2 | ||
14* | 152, 1 | 384 | 172 | Juni | 23 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 2 | 354 | 171 | Juli | 12 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 3 | 384 | 170 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 4 | 355 | 169 | „ | 19 | 17 | 354 | Juli | 18 | ||
18* | 153, 1 | 384 | 168 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 2 | 354 | 167 | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
15 | 1 | 3 | 355 | 166 | „ | 17 | 15 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 4 | 384 | 165 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 154, 1 | 354 | 164 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 2 | 354 | 163 | „ | 14 | 4 | 354 | „ | 12 | ||
5* | 3 | 384 | 162 | „ | 3 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 4 | 354 | 161 | „ | 21 | 6 | 355 | „ | 19 | ||
7 | 165, 1 | 354 | 160 | „ | 10 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 2 | 385 | 159 | Juni | 29 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 3 | 354 | 158 | Juli | 19 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 4 | 354 | 157 | „ | 7 | 10 | 354 | „ | 5 | ||
11* | 156, 1 | 385 | 156 | Juni | 26 | 11* | 384 | Juni | 24 | ||
12 | 2 | 354 | 155 | Juli | 16 | 12 | 354 | Juli | 13 | ||
13 | 3 | 354 | 154 | „ | 5 | 13 | 355 | „ | 2 | ||
14* | 4 | 384 | 153 | Juni | 23 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 157, 1 | 355 | 152 | Juli | 12 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 2 | 384 | 151 | „ | 2 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 3 | 354 | 150 | „ | 21 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 4 | 384 | 149 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 158, 1 | 354 | 148 | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
16 | 1 | 2 | 354 | 147 | „ | 17 | 16 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 3 | 384 | 146 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 5 | ||
3 | 4 | 354 | 145 | „ | 24 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 159, 1 | 355 | 144 | „ | 13 | 4 | 355 | „ | 12 | ||
5* | 2 | 384 | 143 | „ | 3 | 5* | 384 | „ | 2 | ||
6 | 3 | 354 | 142 | „ | 22 | 6 | 354 | „ | 21 | ||
7 | 4 | 355 | 141 | „ | 10 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 160, 1 | 384 | 140 | Juni | 30 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 2 | 354 | 139 | Juli | 19 | 9 | 354 | Juli | 17 | ||
10 | 3 | 354 | 138 | „ | 8 | 10 | 355 | „ | 6 | ||
11* | 4 | 384 | 137 | Juni | 26 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 161, 1 | 354 | 136 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 2 | 355 | 135 | „ | 4 | 13 | 354 | „ | 3 | ||
14* | 3 | 384 | 134 | Juni | 24 | 14* | 384 | Juni | 22 | ||
15 | 4 | 354 | 133 | Juli | 12 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 162, 1 | 384 | 132 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 2 | 355 | 131 | „ | 20 | 17 | 354 | Juli | 19 | ||
18* | 3 | 384 | 130 | „ | 10 | 18* | 383 | „ | 8 | ||
19 | 4 | 354 | 129 | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 25 | ||
17 | 1 | 163, 1 | 354 | 128 | „ | 17 | 17 | 1 | 355 | „ | 14 |
2* | 2 | 384 | 127 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 3 | 354 | 126 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 4 | 355 | 125 | „ | 13 | 4 | 354 | „ | 11 |
Ginzel, Chronologie II. 29
Julianisches Datum des 1. Hekatombaion | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
im Zyklus von | im Zyklus von | ||||||||||
Zykl.-No. | Olympiade | Tage | 1. Hekatomb. | Zykl.-No. | Tage | 1. Hekatomb. | |||||
17 | 5* | 164, 1 | 384 | 124 | Juli | 3 | 17 | 5* | 384 | Juni | 30 |
6 | 2 | 354 | 123 | „ | 22 | 6 | 355 | Juli | 19 | ||
7 | 3 | 355 | 122 | „ | 11 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 4 | 384 | 121 | Juni | 30 | 8* | 384 | Juni | 27 | ||
9 | 165, 1 | 354 | 120 | Juli | 19 | 9 | 354 | Juli | 16 | ||
10 | 2 | 354 | 119 | „ | 8 | 10 | 354 | „ | 5 | ||
11* | 3 | 384 | 118 | Juni | 27 | 11* | 384 | Juni | 24 | ||
12 | 4 | 354 | 117 | Juli | 15 | 12 | 354 | Juli | 12 | ||
13 | 166, 1 | 355 | 116 | „ | 4 | 13 | 355 | „ | 1 | ||
14* | 2 | 384 | 115 | Juni | 24 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 3 | 354 | 114 | Juli | 13 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 4 | 384 | 113 | „ | 1 | 16* | 384 | Juni | 29 | ||
17 | 167, 1 | 354 | 112 | „ | 20 | 17 | 354 | Juli | 18 | ||
18* | 2 | 384 | 111 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 3 | 355 | 110, | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
18 | 1 | 4 | 354 | 109 | „ | 17 | 18 | 1 | 355 | „ | 14 |
2* | 168, 1 | 384 | 108 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 2 | 354 | 107 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 13 | ||
4 | 3 | 355 | 106 | „ | 14 | 4 | 355 | „ | 12 | ||
5* | 4 | 384 | 105 | „ | 3 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 169, 1 | 354 | 104 | „ | 22 | 6 | 354 | „ | 20 | ||
7 | 2 | 355 | 103 | „ | 11 | 7 | 354 | „ | 9 | ||
8* | 3 | 384 | 102 | „ | 1 | 8* | 384 | Juni | 28 | ||
9 | 4 | 354 | 101 | „ | 19 | 9 | 354 | Juli | 16 | ||
10 | 170, 1 | 354 | 100 | „ | 8 | 10 | 355 | „ | 5 | ||
11* | 2 | 384 | 99 | Juni | 27 | 11* | 384 | Juni | 25 | ||
12 | 3 | 354 | 98 | Juli | 16 | 12 | 354 | Juli | 14 | ||
13 | 4 | 355 | 97 | „ | 4 | 13 | 354 | „ | 2 | ||
14* | 171, 1 | 384 | 96 | Juni | 24 | 14* | 384 | Juni | 21 | ||
15 | 2 | 354 | 95 | Juli | 13 | 15 | 355 | Juli | 10 | ||
16* | 3 | 384 | 94 | „ | 2 | 16* | 384 | Juni | 30 | ||
17 | 4 | 354 | 93 | „ | 20 | 17 | 354 | Juli | 18 | ||
18* | 172, 1 | 384 | 92 | „ | 9 | 18* | 384 | „ | 7 | ||
19 | 2 | 355 | 91 | „ | 28 | 19 | 354 | „ | 26 | ||
19 | 1 | 3 | 354 | 90 | „ | 18 | 19 | 1 | 355 | „ | 15 |
2* | 4 | 384 | 89 | „ | 6 | 2* | 384 | „ | 4 | ||
3 | 173, 1 | 354 | 88 | „ | 25 | 3 | 354 | „ | 23 | ||
4 | 2 | 355 | 87 | „ | 14 | 4 | 354 | „ | 12 | ||
5* | 3 | 384 | 86 | „ | 4 | 5* | 384 | „ | 1 | ||
6 | 4 | 354 | 85 | „ | 22 | 6 | 355 | „ | 19 | ||
7 | 174, 1 | 355 | 84 | „ | 11 | 7 | 354 | „ | 9 |
Um nach diesen Zyklen Reduktionen ausführen zu können, ist noch die Kenntnis der Monatslängen nötig.
und nehmen konsequente Abwechslung der hohlen und vollen Monate an, so daß also auch der Schaltmonat ein hohler Monat sein kann, falls ihn die Reihe so trifft. Bei der Annahme dieses Prinzips wiederholt sich die Folge der Monatslängen nach Ablauf von je 2 Zyklen. EinzelneZusatztage sind nötig, um das Jahr von 354 auf 355, oder von 383 auf 384 Tage zu bringen.
gibt, um die Zahl 6940 Tage zu erreichen, einigen Jahren von 384 Tagen noch einen außerordentlichen Schalttag, so daß in seinem Zyklus 385tägige Jahre vorkommen. Bei erscheinen richtiger nur 384tägige Schaltjahre. Die Zusatztage werden immer den hohlen Monaten gegeben, so daß ein Monat mit 31 Tagen unmöglich ist, dafür aber 3 Monate mit je 30 Tagen hintereinander folgen können. Die minutiösen Regeln, welche bei der Verteilung der Zusatztage beobachtet wissen will, lassen sich aus dem bisherigen Inschriftenmaterial nicht hinreichend verbürgen, auf eine gewisse Willkür dabei (und eine solche wurde wahrscheinlich in der Tagesverteilung gehandhabt) wird man Rücksicht nehmen müssen. Ich setze von den Monatslängen nur die des ersten Monats, des Hekatombaion, und die des Poseideon II hier an, die anderen wird man danach ausfüllen können; zu den Jahren, wo in s System ein Zusatztag an passender Stelle hinzuzukommen hätte, ist ein * beigefügt.Zykl. I. | Zykl. II. | |||
---|---|---|---|---|
Hekat. | Poseid. II | Hekat. | Poseid. II | |
Jahr 1 | 29 | — | 30 | —* |
2 | 29 | 29* | 30 | 30 |
3 | 30 | — | 29 | — |
4 | 30 | — | 29 | — |
5 | 30 | 30 | 29 | 29* |
6 | 29 | — | 30 | — |
7 | 29 | —* | 30 | — |
8 | 29 | 29* | 30 | 30* |
9 | 30 | — | 29 | — |
10 | 30 | — | 29 | — |
11 | 30 | 30* | 29 | 29* |
12 | 29 | — | 30 | — |
13 | 29 | — | 30 | — |
14 | 29 | 29* | 30 | 30 |
15 | 30 | — | 29 | —* |
16 | 30 | 30 | 29 | 29* |
17 | 29 | —* | 30 | — |
18 | 29 | 29* | 30 | 30 |
19 | 80 | — | 29 | — |
Ein Beispiel für die Reduktion sei hier gegeben. In der unten S. 342 aufgeführten Inschrift Corp. Inscr. Att. II 1 no. 191 zu Ol. 115, 1 = 320 v. Chr. kommt die Gleichung vor: 14. Poseid. II = V. Pryt.
29*
36. Tag. Man soll das julianische Datum der Anfangstage der 5 ersten Prytanien und das der Gleichung bestimmen. Das Jahr Ol. 115, 1 ist das 18. Jahr eines I. Zyklus, ein Schaltjahr von 384 Tagen, anfangend in
s System mit einem 29tägigen Hekatombaion. Da es sich um ein 10stämmiges Jahr handelt, haben die Prytanien 39 oder 38 Tage. Der Ausgangstag ist 1. Hekat. = 8. Juli 320 v. Chr. Geben wir den ersten beiden Prytanien je 39 Tage, den beiden folgenden je 38, so erhalten wir folgende Datierungen:I. | Pryt. | 1. | Tag | = | 1. | Hekat. | = | 8. | Juli 320 | v. Chr. |
II. | „ | 1. | „ | = | 11. | Metag. | = | 16. | Aug. | „ |
III. | „ | 1. | „ | = | 20. | Boëdr. | = | 24. | Septbr. | „ |
IV. | „ | 1. | „ | = | 29. | Pyan. | = | 1. | Novbr. | „ |
V. | „ | 1. | „ | = | 8. | Poseid. | = | 9. | Dezbr. | „ |
„ | 36. | „ | = | 14. | Poseid. II | = | 14. | Jan. 319 | v. Chr. |
Die Richtigkeit beider Zyklen an dieser Stelle wird also durch die Inschrift bestätigt.
Der § 219). In neuester Zeit hat 1 an dem System noch eine wesentliche Verbesserung vorgenommen. und hatten für die in Rede stehende Zeit angenommen, daß man die früher übliche Abwechslung der vollen und hohlen Monate innerhalb des Jahres (s. § 210) konsequent festgehalten habe, so daß, wenn ein Zusatztag notwendig wurde und dadurch aus einem hohlen Monat ein voller entstand, dieser neue Monat zwischen zwei vollen figurierte, also mitunter 3 volle Monate (ein voller zwischen 2 vollen) aufeinander folgen konnten. Sundwall zeigte aber aus mehreren Inschriften der Jahre 307 — 301 v. Chr., daß diese Voraussetzung nicht zutrifft. Vielmehr treten höchstens zwei volle Monate nacheinander auf. Wahrscheinlich hat man den Zusatztag unter den hohlen Monaten ausgelost; das Prinzip der Abwechslung der hohlen und vollen Monate wurde zwar beobachtet, durch die Zuteilung des Zusatztages aber insoweit unterbrochen, daß auf einen ursprünglich hohlen, durch den Zusatztag
- sche Zyklus genügt jedoch inbezug auf andere Inschriften des 1. Viertels des 4. Jahrh. nicht überall. Beloch hat daher eine Abänderung mit dem Ausgangspunkte 433 v. Chr. und der Schaltordnung des 3., 6., 9., 12., 15., 17., 19. Jahres als Schaltjahre vorgeschlagen. Das in der obigen Inschrift auftretende Jahr 320 ist also in dieser Anordnung das letzte (nicht das 18.) eines Zyklus. Die überlieferten Jahre werden durch dieses Schaltsystem sehr gut dargestellt (s.1) Zur Frage von dem neunzehnjährigen Schaltzyklus in Athen (Öfversigt af Finska Vetenskaps-Societetens Förhandlingar, LII 1909—10, Afd. B. no. 3).
voll gewordenen Monat kein voller, sondern wieder ein hohler folgte. Eine entsprechende Anordnung des Wechsels der Monate läßt sich bei Zugrundelegung des
schen Schaltsystems erreichen.Schließlich sei noch die durch die neuere Forschung überholte Hypothese S. 407 und 414) — nicht auf einmal, sondern allmählich korrigiert haben. Die Korrektur fing Ol. 110, 4 an, so daß man Ol. 112, 3 mit dem 1. Hekat. auf dem Anfangspunkte des Kallippischen Zyklus anlangte. Das Berichtigungsgebiet faßt 2892 Tage:
s kurz erwähnt, nach welcher für die Zeit Ol. 110, 3 — 112, 3 ein „Berichtigungsgebiet“ des schen Systems anzunehmen wäre. Man soll den Fehler von 2 Tagen, den letzterer Zyklus um Ol. 112, 3 zeigte — 1. Hekat. 330 v. Chr. 30. Juni statt 28. Juni (s. obens Zyklus | Berichtigtes Gebiet. | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Jahr 1 | Ol. 110, 3 | Juli | 28 | Juli | 28 | 354 | Tage |
2 | 4 | „ | 17 | „ | 16 | 354 | „ |
3* | 111, 1 | „ | 6 | „ | 5 | 384 | „ |
4 | 2 | „ | 25 | „ | 24 | 354 | „ |
5 | 3 | „ | 15 | „ | 13 | 354 | „ |
6* | 4 | „ | 3 | „ | 1 | 384 | „ |
7 | 112, 1 | „ | 22 | „ | 20 | 354 | „ |
8 | 2 | „ | 11 | „ | 9 | 354 | „ |
9* | 3 | Juni | 30 | Juni | 28 | „ | |
2892 | Tage |